USN ønskjer å stimulere til at fleire tilsette realiserer eigne idear og forskingsresultat slik at samfunnet kan dra nytte av løysingane.
Idékonkurransen vår er éin av aktivitetane som underbyggjer dette, og i år var fjerde gong prisen vart delt ut.
Autonomt
Vinnaren i år er professor Nils Olav Skeie, som gjekk av med sigeren med løysinga «Reducing light pollution with a novel light control system» (NLCARE).
I korte trekk er vinnerideen eit nytt, åleineståande, autonomt system for å kontrollere utelys som kan føre til mindre lysforureining utan at det går ut over brukarane.
Skeie har allereie laga ein prototype av denne løysinga, og får no 100 000 kroner til å vidareutvikle forretningsideen.
Tilpassa nye reglar/krav
Løysinga kan erstatte dagens lysrelemodul som mange bustader og hytter bruker for å skru på utelyset om natta.
Mange kommunar har innførte reglar for å avgrense lysforureininga. Skeie bur sjølv i Ringsaker kommune, ein Noregs største hyttekommunar. Då dei i 2021 innførte reglar for å avgrense lysforureininga på eit nytt hytteområde, fekk han ideen om å lage ei eining med automatikk som tek omsyn til desse reglane.
Skeie presiserer at norske kommunar som har innført reglar/krav om å avgrense lysforureininga kan automatisk få desse oppfylt med bruk NLCARE-eininga.
Samfunnsproblem
Lysforureining har vorte eit stort samfunnsproblem, ikkje berre i Noreg, men i heile verda.
NLCARE-systemet inkluderer kunstig intelligens (AI) for å minimalisere lysforureininga basert på informasjon frå sensorane, brukarane og lokalt regelverk.
NCLARE bruker berre éin lys og rørslesensor for å avgrense bruken av utelyset til i hovudsak til kveld og morgon. Resten av natta blir lyset berre brukt om det kjem utslag frå rørslesensoren.
– Mange menneske kjenner seg tryggare med utelyset tent på kvelden, så NLCARE vil også kunne gi mange ei tryggleikskjensle ved at utelyset er på ein viss periode på kvelden utan noko menneskeleg rørsle i nærområdet, legg Skeie til.
Under stjernene
For ein del år sidan arva Skeie eit småbruk i Ringsaker kommune, noko som vart utslagsgivande for ideen hans:
– Livet på småbruket har lært meg å setje meir og meir pris på skikkeleg mørke og stjernehimmel. Og eg vart meir klar over lysforureining, og korleis ukritisk bruk av utelys øydelegg nattemørket og går ut over balansen i naturen, seier Skeie.
Dette vart tydeleg eksemplifisert for han då pæra i utelyset rauk: Behaldaren var full av døde insekt som hadde vorte tiltrekt av det kunstige lyset.
«Gode føresetnader for å lykkast»
Alle ideane i konkurransen vart vurderte av ein jury beståande av Irene Siljan (Linkedin) frå Innovasjon Norge, Tormod Moldestad (Linkedin) frå inkubator Kobben, USNs viserektor Kristian Bogen og Maaike Dooper frå USNs eining for kommersialisering og innovasjon (KOIN).
I alt vurdert juryen Skeies idé som nyskapande, berekraftig og med gode føresetnader for å lykkast.
Juryen la mellom anna vekt på lysforureining er eit samfunnsproblem som det har vore retta fokus mot den siste tida. Vidare meinte juryen at Skeie har komme langt i utviklingsløpet ved å allereie ha utvikla ein prototype.